Το Φαρμακείο Ραφαλιά

Η οικογένεια Ραφαλιά έχει ιστορία 400 ετών στο νησί της Ύδρας. 
Ο Ευάγγελος Ραφαλιάς (1868-1936) ολοκλήρωσε τις σπουδές Φαρμακευτικής στην Αθήνα και ίδρυσε το φαρμακείο Ραφαλιά το 1890. 
Ο γιος του Ανδρέας, σπουδάζει Ιατρική, όμως, το φαρμακείο περνάει στα χέρια της γυναίκας του γιου του, Κυριακής.
Σήμερα, ιδιοκτήτης είναι ο εγγονός του ιδρυτή, Ευάγγελος, που ανέλαβε το 1978.


Το συγκεκριμένο φαρμακείο αποτελεί μνημείο πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής παράδοσης, αφού δεν έχουν γίνει επεμβάσεις στο κτίριο και η επίπλωση παραμένει η αρχική.


Ο σημερινός ιδιοκτήτης επιδεικνύει ιδιαίτερη φροντίδα για τη διαρκή συντήρηση του φαρμακείου. Η επίπλωση κατασκευάστηκε από σουηδικό πεύκο, ξύλο εξαιρετικά ανθεκτικό στη φθορά. Αξιοσημείωτος είναι και ο δεύτερος χώρος του φαρμακείου, όπου παλιότερα διεξάγονταν ιατρικές εξετάσεις. Τέλος, υπάρχει πλούσια συλλογή από πορσελάνινα και γυάλινα βάζα, σκεύη, εργαλεία και εκδόσεις φαρμακευτικών βιβλίων.

Ο Βαγγέλης Ραφαλιάς  ανακάλυψε σ’ένα παλιό ημερολόγιο της μητέρας του (η οποία ήταν απ’τις πρώτες γυναίκες φαρμακοποιούς στην Ελλάδα στα μέσα του περασμένου αιώνα) συνταγές όπου η ίδια είχε δημιουργήσει βασισμένη στην Ελληνική φαρμακοποιία του 1924 και 1933 φτιάχνοντας κρέμες, λοσιόν και αρ

ώματα από αγνά υλικά.

Μάζευε το χαμομήλι, γιασεμί, φούλια, γαρδένιες και αγιόκλημα για να βγάλει τα αιθέρια έλαιά τους και έφτιαχνε σαπούνια από αγνό λάδι ελιάς. Μοναδικές, ζηλευτές κρέμες με λογιών λογιών μυρωδιές, από αποστάγματα τριαντάφυλλου, μέντας, σανταλόξυλου, δαφνέλαιου και λεβάντας.

Από κάθε μπουκαλάκι αναδυόταν μυρωδιές λουλουδιών που φώλιαζαν σε κάθε Υδραίικη γωνιά και σε ταξίδευαν στο χρόνο αφήνοντας μια αίσθηση νοσταλγίας.

Σήμερα επαναλαμβάνει ο ίδιος τις συνταγές της μητέρας του…

* Δημοσίευμα της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ 

Δευτέρα 25 Οκτωβρίου 2010

Το μπουκαλάκι με τις πιραμιντόν
Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ kiousis@enet.gr

«Ημουν πολύ μικρός και η μητέρα μου με είχε στείλει στο φαρμακείο να πάρω πιραμιντόν, προφανώς ο αδελφός μου ήταν άρρωστος. Ο κύριος Ραφαλιάς τις έβγαλε από το μπουκαλάκι, τις έβαλε πάνω στο λευκό χαρτάκι, πάνω στο άσπρο μάρμαρο της κονσόλας. Το φιαλίδιο δεν είχε άλλες και ήταν άδειο. «Το θέλεις το άδειο μπουκαλάκι;», με ρωτάει. Η μεγάλη στιγμή! Σεισμός συγκινήσεως.

«Βιτρίνες - έργα τέχνης, γεμάτες άσπρες οπαλίνες με χρυσές γραφές» Π. Τέτσης
Ο κύριος Ευάγγελος είχε παιδιά και ήξερε. Ισως θα αντελήφθη το ερευνητικό και θωπευτικό βλέμμα μου πάνω στο πολύτιμο αυτό μικρό κομψοτέχνημα-κόσμημα αλλά δεν μπορούσε να φανταστεί σε ποιο πέλαγος ευτυχίας με βούταγε με αυτή του την κίνηση προσφοράς, σαν να μου απένειμε το ύψιστο μετάλλιο».

Τρυφερά σημαδιακό γεγονός της παιδικής ζωής του Παναγιώτη Τέτση, έτσι όπως αποδίδεται με τον μεστά χρωματικό του λόγο στο νέο, τρίτο του βιβλίο, με τίτλο: «Φαρμακείον Ευάγγελου Ραφαλιά», εκδόσεις Καστανιώτη. «Ο Παναγιώτης Τέτσης», σημειώνει ο Θανάσης Νιάρχος, «έχοντας ως ορμητήριο τα παιδικά του χρόνια στην Υδρα και τον Πειραιά, κατορθώνει η αναπόλησή του να παίρνει έναν αισθητικό χαρακτήρα, καθώς μεταβάλλει σε έργα τέχνης όχι μόνο τις ζωγραφικές του αποτυπώσεις, αλλά και τους ανθρώπους και τους τόπους που συναπαντήθηκε μαζί τους».

«Αναλογίζομαι», προσθέτει ο ακαδημαϊκός και ζωγράφος μας, «ζυγιάζω ποια είναι η πιο συγκινητική στιγμή για μένα. Εκείνη που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μού περνούσε στο πέτο το διάσημο της παρασημοφόρησης ή τούτη του παρελθόντος όταν κρατούσα δικό μου το άδειο μπουκαλάκι σαν πολύτιμο πετράδι; Ας μου συγχωρήσει τούτο τον παραλληλισμό ο πολύ αγαπητός κύριος Στεφανόπουλος γιατί και αυτός υπήρξε παιδί, θα 'χει νιώσει αντίστοιχες συγκινήσεις από κάποια μικροπεριστατικά. Δεν ξεχνώ, η μνήμη του παππού Ραφαλιά μού είναι ζωντανή».
Πηγή: http://www.facebook.com/rafaliaspharmacy

Το αμυγδαλωτό που γλύκανε τη Σοφία Λώρεν πρίν 55 χρόνια.

πηγή: Σημάδια του Αιγαίου
του: Γιώργου Πίττα

Λαβωμένο από τον πόλεμο, την κατοχή, τη φτώχεια και την ερημιά το ιστορικό νησί της Ύδρας άρχισε δειλά-δειλά από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 να παίρνει τ’ απάνω του. Είναι η εποχή που άρχισε να ασκεί γοητεία στους ανθρώπους των γραμμάτων και της τέχνης. Τα σπίτια, τα περισσότερα εγκαταλειμένα,  μεταμορφώνονται σε όμορφα σπίτια διάσημων καλλιτεχνών που τα αναστηλώνουν  με ιδιαίτερη φροντίδα και σεβασμό.

Η σχολή Καλών Τεχνών εγκαθίσταται στο αρχοντικό Τομπάζη και ο πρώτος της διευθυντής  ζωγράφος Περικλής Βυζάντιος αλλά και ο διάδοχός του Παύλος Παντελάκης αποτελούν μια εγγύηση γιά την σωστή αρχιτεκτονική αποκατάσταση των κτιρίων,  αφού με σοβαρότητα και σχολαστικότητα ελέγχουν τις κατασκευές υπρασπίζοντας με πάθος  τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του νησιού. Οι κινηματογραφικές ταινίες “ Το κορίτσι με τα μαύρα”  με την Ελλη Λαμπέτη, του Κακογιάννη (1956), “Το παιδί με το δελφίνι” με τη Σοφία Λόρεν (1957), και η  “ Φαίδρα” με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Αντονυ Πέρκινς (1962) συντελούν  ώστε το νησί να αποκτήσει μιά διεθνή φήμη.

Ένα από τα λιγοστά καφενεία του λιμανιού, εκεί όπου οι πρώτοι επισκέπτες έπιναν τον καφέ τους, τσιμπολογούσαν και θαύμαζαν τον οικισμό, ήταν το μεγαλοπρεπές καφεζαχαροπλαστείο “τα Κυβέλεια” του Δήμητριου Τσαγκάρη, που βρισκόταν εκεί που στεγάζεται  σήμερα το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Ιδρυτής του από το 1930 ο Αριστείδης Τσαγκάρης ο οποίος προσέφερε και εμπορεύτηκε για πρώτη φορά υδραίικα αμυγδαλωτά που μέχρι εκείνη τη εποχή φτιαχνόταν μόνο σε σπίτια για ιδιοκατανάλωση σε γιορτές και ευχάριστα γεγονότα. Το 1957 το αναλαμβάνει ο Δημήτρης Τσαγκάρης και η γυναίκα του Αννα και είναι αυτοί που θα γλυκάνουν όλους τους νεοαφιχθέντες καλλιτέχνες, κοσμικούς,  έλληνες και αλλοδαπούς φίλους του νησιού. Η κυρ-Άννα από τότε είναι αυτή που βαστά τη συνταγή και συνεχίζει την τέχνη του αμυγδαλωτού μέχρι της μέρες μας.

Τι κι άν ο γιός της ο Κυριάκος (Κούλης) ανέλαβε το ζαχαροπλαστείο το 1995 όταν έχασε τον άντρα της, τι κι άν μπήκε και ιδιαίτερο ζήλο –σπάνιο για τις νέες γενιές που προτιμούν τα “γράμματα”- ο  εγγονός της Δημήτρης, η κυρ- Άννα βαστά τα κουμάντα στην παραγωγή του αμυγδαλωτά.Για όλα τα άλλα γλυκά του ζαχαροπλαστείου που μετεφέρθη σε πάροδο του λιμανιού υπάρχουν τεχνίτες ζαχαροπλάστες. Τα αμυγδαλώτα της Υδρας  όμως τα φτιάχνει μόνη της όταν αποχωρίσει και ο τελευταίος τεχνίτης! Είχα τη χαρά να εισχωρήσω στα άδυτα του εργαστηρίου χάρη σε μιά μιά μακρόχρονη σχέση που είχα με την οικογένεια, αλλά κυρίως γιατί  η γυναίκα μου Μπήλιω από παιδάκι, ζώντας τα καλοκαίρια της στην Ύδρα,  τιμούσε ιδιαιτέρως τα αμυγδαλωτα.

Η κυρία Αννα μιά γλυκιά 85χρονη γιαγιά, που στα νειάτα ήταν πανέμορφη κοπέλλα (το παρατήρησα ψάχνοντας στο αρχείο της να βρω φωτογραφίες  της Σοφίας Λόρεν ανεκάλυψα μιά υδραία καλονή) με περιμένε για να μου κάνει το ιδιαίτερο μάθημα. Ξεκινώντας σημείωσα  τα υλικά της συνταγής που ήταν όλα κι όλα τέσσερα. Τ’ αμύγδαλα, το ανθόνερο, το συμιγδάλι, και τέλος η ζάχαρη. Ούτε λόγος βεβαίως για τις αναλογίες που είναι και το σημαντικότερο! Αφού πήραν μιά βράση τα αμύγδαλα η κυρ-Άννα με τις φούχτες της  τα έρριξε στον αποφλειωτή δυό και τρεις φορές και όσα δεν καθάρισαν τα πάστρεψε  με τα χέρια της. Αμέσως μετά τα πέρασε όλα απο την αλεστική μηχανή.

Σε ένα καζάνι που είχε το χλιαρό ροδόνερο ανακάτεψε το αλεσμένο αμύγδαλο με το σιμιγδάλι και αφού ανάδεψε για κάμποση ώρα μου διαμήνυσε ότι είμασταν έτοιμοι για το στρώσιμο του μείγματος. Όπερ και εγένετο και  το φρέσκο αμυγδαλωτό ήταν έτοιμο για ζαχάρωμα… Εδώ στα εύκολα,  κατέφθασαν για βοήθεια ο γιός της και ο εγγονός της που την βοήθησαν…κυρίως για να αποθανατισθούν κι αυτοί… στο κόψιμο και στο πακετάρισμα, που θα γινόταν λίγο αργότερα όταν θα κρύωνε ο δίσκος με το μείγμα. Το ψητό αμυγδαλωτό που γίνεται σε σχήματα, μπαίνει στο φούρνο μορφοποιημένο σε αχλαδάκια ή ροδέλες και αφού ψηθεί ζαχαρώνεται. Η αφεντιά μου προτιμά το άψητο αμυγδαλωτό που είναι πολύ ζουμερό και εύγεστο. Περί γούστου ουδείς λόγος γι αυτό και παράγονται και οι δύο τύποι.

Σε όλη τη διάρκεια της παρασκευής του υδραίικου αμυγδαλωτού θαύμασα τη δύναμη, τη μεθοδικότητα και τα κουράγια της κυρ-Αννας. Ενα από έσχατα δείγματα ανθρώπων που δεν έμαθαν στη ζωή τους τίποτα άλλο να κάνουν, παρά να δουλεύουν και να προσφέρουν.

Γιά το μέλλον μου έδωσε αισιοδοξία, η παρηγορητική στάση του εγγονού που αφού τελειώνει στη  σχολή  Le monde μαθήματα έντεχνης ζαχαροπλαστικής, αποφάσισε να παραλάβει την τέχνη της γιαγιάς. Και είναι σίγουρο με τόσο καιρό συμβίωση, μαζί με την τέχνη,  θάχει παραλάβει κι ένα κομμάτι από το ήθος και την νοοτροπία των ανθρώπων της παλιάς εποχής. Κι αυτό ίσως  του φανεί  το πιό σημαντικό και χρήσιμο εφόδιο.